Một cây bonsai đẹp phải mang dáng vẻ cằn cỗi, già nua có yếu tố về thời gian so với tuổi thật của nó …
AgriMark tổng hợp những kinh nghiệm và các phương pháp kỹ thuật ” làm già ” bonsai để các bạn tham khảo và áp dụng thực tế.
Phương pháp Lột vỏ: Khi cần lão hóa, điều đầu tiên là lột vỏ. Trước hết, người thực hiện phải thật am tường đặc điểm sinh học, tập quán sinh trưởng của cây vì trong vỏ có chứa những mạch dẫn nhựa nuôi cây phát triển. Khi cắt vỏ sẽ làm đứt sự liền lạc của nó thì phần đứt đoạn ấy sẽ dần khô kiệt và chết. Trước hết, dùng phấn vẽ những chỗ cần lột, hình dung được sự dẫn truyền của nhựa, sau đó lột vỏ cây bằng dao lưỡi nhọn, cây vỏ dày thì dùng đục lưỡi tròn. Lột xong, dùng giấy nhám mài láng chỗ đã lột. Công việc này cần phải nhẹ nhàng khéo léo, chỗ lột luôn có nét mỹ thuật, mềm mại theo phong thái tự nhiên của cây và đúng kỹ thuật cây cảnh. Sau đó, dùng chanh trái hoặc vôi bôi lên chỗ đã láng nhằm mau liền sẹo với vẻ đẹp già cỗi và ngăn ngừa bệnh nấm có thể xâm nhập vào vết cắt.
Phương pháp Cắt ngọn: Cắt ngọn là giảm độ cao của cây và có khả năng tạo sự già nua cho cây nhất là làm vài động thái kỹ thuật như chuốt nhọn phần ngọn và xử lý như lột vỏ.
Phương pháp Đục thân: Nhằm tạo hang hốc, bộng lỗ cho cây. Thông thường những cây ngoài thiên nhiên khi đến tuổi nào đó thì xuất hiện những hiện tượng trên. Kỹ thuật lão hóa cây cảnh này là không tạo cấp kỳ mà phải chia làm nhiều lần cách quãng để cây đủ sức đề kháng tránh bệnh xâm nhập, phải bôi vôi kỹ nơi tạo bộng và thể loại cây phù hợp và cây có sức chịu đựng cao, mô phỏng như cây ngoài thiên nhiên (Sanh, Bồ đề, Cần thăng…)
Phương pháp Tạo rễ: Cây Bon sai ấn tượng tạo được nghệ thuật là những cây có gốc rễ u nần, lồi lõm, khúc khuỷu lộ ra trên mặt chậu. Cách tạo rễ góp phần làm tăng vẻ già nua cho cây. Kỹ thuật này đơn giản bằng cách thay chậu, cơi rễ. Ta đưa cây đặt ngoài khung gỗ, cắt tôn có chu vi bằng chu vi khung gỗ (hoặc chậu), đặt tôn vào khung gỗ có chiều cao theo lượng định của người chơi rồi cho đất vào, tưới nước. Sau một thời gian ta gỡ đất từng phần từ cao xuông thấp thì phần rễ sẽ dần lộ ra ngoài. Kỹ thuật giản đơn này áp dụng vào những lúc thay chậu, bón phân cho cây rất phù hợp và cần chú ý bố cục bộ rễ sao cho phơi bày ra ngoài hợp lý.
Phương pháp Tạo sẹo:
Cây sống ngoài thiên nhiên lâu năm thường bị tổn thương do mưa, gió, bệnh tật. Những dấu vết thường thấy là các vết sẹo trên thân khiến nó trở thành nét đặc thù về vẻ đẹp của cây. Trong Bon sai, tạo sẹo là kỹ thuật tạo sự già lão như vẻ lâu năm. Những vị trí tạo sẹo là chỗ tiếp giáp giữa thân và cành, chỗ trống trải như đoạn phình của bụng cây. Ta dùng phấn, than vẽ phác thảo dáng sẹo cần tạo. Hình dáng sẹo rất nhiều kiểu, nhưng đa số làm theo hình elip, hình tròn ôm theo đường lượn của thân cây. Kỹ thuật này thường sử dụng cho dân lâu năm trong nghề có kinh nghiệm bởi không khéo sẽ làm cho vết sẹo thô vụng, người xem sẽ rất khó chịu và tác phẩm mất giá trị. Dụng cụ tạo sẹo thường là các loại đục nhỏ có hình máng, có rãnh, lúc tạo sẹo cần thao tác vết lõm sâu dần vào tâm. Có một số cây không cần tạo sẹo khi thân nó đã già lão và có những loại cây thân quá cứng, quá mềm, thớ gỗ dài dễ bị nguồn bệnh thâm nhập hoặc cả những cây còn non thân chưa đủ lớn…
Kinh nghiệm nuôi thật nhiều lá
Vỏ cây là lớp libe (phloem) già và chết đi. Libe là lớp tế bào có nhiệm vụ vận chuyển dinh dưỡng đã tổng hợp được từ lá xuống để nuôi các phần khác của cây. Do đó, để vỏ cây nhanh già hãy cố gắng để thật nhiều lá.
Đây là phương pháp thích hợp với giai đoạn nuôi cây phôi. Bạn hãy chỉ uốn, cắt giật những cành nào mà bạn dự định nó sẽ là thân cây tương lai. Còn lại, phần cành mồi hãy để chúng mọc tự do.
Kinh nghiệm bó rêu thân cây
Có một nguyên tắc đúng với hầu hết mọi loại cây: “Vỏ sẽ già nhanh hơn nếu chúng bị bao quanh bởi một lớp thực vật.” Môi trường ẩm ướt bao bọc liên tục xung quanh vỏ cây cộng với những vết rạch nông có thể đẩy nhanh mức độ lão hóa của vỏ cây một cách đáng ngạc nhiên.
Tốc độ lão hóa sẽ càng nhanh hơn nếu thân cây không to thêm mấy. Lý do là vỏ sẽ dày hơn nếu như nó không bị kéo dãn ra. Do đó mà phương pháp này phù hợp với những cây phôi cấp 2 đã đưa vào chậu.
3 bước của kỹ thuật bó rêu
Bước 1: Dùng một tờ giấy ráp thô chà một vài lượt lên thân cây. Đừng làm tổn thương tới tầng phát sinh gỗ, mục đích của chúng ta chỉ là tạo ra vài vết xước trên vỏ cây.
Bước 2: Bao quanh khu vực đã làm xước một lớp rêu dày 2cm (hoặc bất kỳ loại thực vật nào khác có khả năng giữ ẩm, ví dụ như rễ bèo). Cố định rêu bằng dây quấn lỏng, sau đó bọc ngoài một lớp lưới (hoặc giấy ni lông đục lỗ ra cũng được). Đừng dùng loại bao kín bởi môi trường yếm khí và ẩm ướt dễ sinh nấm mốc.
Bước 3: Giữ cho rêu luôn ẩm. Kiểm tra thường xuyên mỗi tháng nếu thấy phát sinh rễ thì cắt bỏ rễ, tháo rêu ra để vài ngày rồi lại bó rêu vào.
Một số kinh nghiệm đơn giản khác
Có một vài cách khác đơn giản hơn, tuy nhiên vỏ sẽ không đẹp như 2 cách ở trên:
- Lấy kim châm thật nhiều lên vỏ cây, khi những lỗ kim này liền sẹo lại nhìn vỏ sẽ sần sùi. Phương pháp này có thể áp dụng với tất cả các giống cây có vỏ nhẵn như sanh, si, đa…
- Dùng vật cứng đập dập vỏ, cách này có thể áp dụng với tùng la hán.
- Xoắn vặn cành còn non cho dập ra, thấy nhựa chảy ra là được. Phương pháp này có thể áp dụng với tất cả các loại cành cây còn non. Một thời gian sau sẹo sẽ nhìn như hình dưới:
Xem thêm: Kinh nghiệm về cây Ngọa Tùng & Duyên Tùng II Tổng hợp những kinh nghiệm về cây dương (phi lao) II Kinh nghiệm tự ủ phân hữu cơ bón cho cây trồng II Tự pha trộn đất trồng bonsai , tại sao không?
